همان‌طور که می‌دانید، شبکه بیت کوین و ارز دیجیتال یک شبکه نوپا و جدید است؛ بنابراین هنوز زیرساخت‌های اساسی برای آن وجود ندارد و رویکرد دولت‌های مختلف دنیا در قبال ارز دیجیتال شفاف و قطعی نیست.
برای همین، اگر بخواهیم بدانیم که آیا ارز دیجیتال قانونی است یا نه، بهتر است کمی گزارشات داخلی، صحبت‌های مسئولان و همچنین رویکردهای کلی نهادهای مختلف اجرایی و قانون‌گذار را مورد بررسی قرار دهیم.
ما در این مقاله مروری خواهیم داشت بر مقررات حوزه ارز دیجیتال که در حال حاضر اجرا می‌شوند؛ پس اگر تمایل دارید تا جواب سوال «آیا ارز دیجیتال قانونی است؟» را بدانید، ما را تا پایان این مطلب همراهی کنید.
استفاده و نگهداری ارز دیجیتال در ایران قانونی است یا نه؟
از آنجایی که ما در ایران زندگی می‌کنیم، بهتر است قانونی بودن بیت کوین را در کشور خودمان مورد بررسی قرار دهیم. در ایران هنوز به طور کامل، ارز دیجیتال به رسمیت شناخته نمی‌شود؛ اما سرمایه‌گذاری و نگهداری و حتی استفاده از ارز دیجیتال جرم هم نیست.
به خوبی می‌دانید که قوه قضاییه عالی‌ترین نهادی است که وظیفه پیگیری و نظارت بر اجرای قانون را برعهده دارد؛ یعنی بعد از تصویب شدن قانون در مجلس، قوه قضائیه بر اجرای آن نظارت میکند.
ماده ۲ قانون مجازات عمومی این‌گونه تصویب شده است که «هر فعل یا ترک فعل که مطابق با قانون مجازات یا مستلزم اقدامات تامینی یا تربیتی باشد، جرم محسوب می‌شود و هیچ امری را نمی‌توان جرم دانست؛ مگر آنکه به موجب قانون برای آن مجازات یا اقدامات تامینی یا تربیتی تعیین شده باشد.»
پس به این نتیجه می‌رسیم که با استناد به این ماده، قانون استفاده و نگهداری بیت کوین تا زمانی که ابزار جرم دیگری نباشد یا قانون بالادستی را نقض نکند، جرم محسوب نمی‌شود.
اگر بخواهیم مثالی برای این مساله بیاوریم، می‌توانیم بگوییم: پول‌شویی جرم است و نگهداری و استفاده بیت کوین جرم نیست؛ اما اگر با بیت کوین پول‌شویی یا هرفعالیت غیرقانونی دیگری انجام شود، استفاده و نگهداری از بیت کوین جرم محسوب می‌شود و مشمول مجازات خواهد بود.
پس علیرغم تعریف ارزهای دیجیتال و شناخته شدن آنها به‌عنوان یک فناوری، قانون به نهادهایی مانند نیروی انتظامی این امکان را می‌دهد تا در برابر کلاهبرداری‌های این حوزه اقدامات لازم را انجام دهند و آنها مسئولیت و اختیار این را دارند تا پیگیر فعالیت ارزهای دیجیتال باشند.
اگر در این حوزه کلاهبرداری رخ دهد، افراد می‌توانند شکایت رسمی خود را به قوه قضاییه ارائه دهند تا به موضوع رسیدگی شود.
بیت کوین در ایران به رسمیت شناخته می‌شود؟
در تاریخ ۳۱ تیر ۹۸، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرد که کمسیون اقتصادی دولت موافق به رسمیت شناخته شدن بیت کوین هستند. بدین ترتیب به نظر می‌رسید که استفاده و نگهداری ارزهای دیجیتال هیچ مشکلی نخواهد داشت؛ اما در همین بازه زمانی، بانک مرکزی در اطلاعیه‌های مختلف ورود ارز دیجیتال به حوزه پرداخت کشور را ممنوع کرده است.
با این حال این‌گونه نتیجه می‌گیریم که خرید، فروش و نگهداری بیت کوین توسط مردم جرم نیست؛ اما اگر بخواهیم در مقیاسی بزرگ تر و در حوزه پرداخت های کلان این کار را انجام دهیم، فعلا مجوزی برای آن وجود ندارد.
رویکرد بانک مرکزی در قبال بیت کوین
در تاریخ ۲۶ دی ماه ۹۶، بانک مرکزی در یک اطلاعیه، استفاده از بیت کوین و سایر ارز های دیجیتال را در تمامی مراکز پولی و مالی ممنوع کرد؛ اما این بدان معنا نبود که بیت کوین و ارزهای دیجیتال کاملا ممنوع هستند.
در این اطلاعیه آمده بود که هرگونه استفاده، خرید و فروش ارزهای دیجیتال در بانک‌ها، موسسات مالی و صرافی‌های مجاز بانک مرکزی رسما ممنوع است؛ یعنی تنها بانک‌ها و صرافی‌هایی که زیر نظر بانک مرکزی بودند، از این کار منع شدند و سایر صرافی‌ها می‌توانند به فعالیت خود ادامه دهند.
البته باید توجه داشت این قانون کلی و نهایی نیست و ممکن است در آینده تغییراتی در آن صورت بگیرد؛ اما در حال حاضر بانک مرکزی با وارد کردن بیت کوین به پرداخت‌های کلان کشور موافق نیست.
آیا استخراج بیت کوین در ایران قانونی است؟
استخراج هر ارز دیجیتالی اعم از بیت کوین و … در ایران قانونی است؛ اما باید برای انجام این کار مجوزی از وزارت صنعت، معدن و تجارت دریافت کنید. همچنین افراد باید از وزارت نیرو، برق مخصوص ماینینگ را با تعرفه صادراتی دریافت نمایند.
مورد بعدی این است که استخراج بیت کوین از طریق ماینرهای ASIC به‌صرفه‌تر است. اداره گمرک ایران تا قبل از تیر ۹۸، واردات این دستگاه‌ها را ممنوع کرده بود و آنها به صورت قاچاقی وارد ایران می‌شدند؛ به همین دلیل قانون حق ضبط و توقیف این دستگاه‌ها وجود داشت.
امروزه ماینرهای ASIC قانونی وارد ایران می‌شوند؛ اما برای ترخیص این دستگاه‌ها از گمرک، مجوز وزارت صنعت لازم و ضروری است.
بنابراین، استخراج ارز دیجیتال در ایران یک صنعت شناخته می‌شود و قانونی است و کسانی که می‌خواهند این کار را انجام دهند، باید از وزارت صنعت و نیرو مجوزهای لازم را دریافت کند؛ در غیر اینصورت وزارت نیرو می‌تواند برق آنها را مسدود کند و نیروی انتظامی نیز اختیار این را دارد تا دستگاه آنها را توقیف نماید.
سخن آخر
در پایان به این نتیجه می‌رسیم که در حال حاضر استفاده از بیت کوین در ایران جرم نیست، مگر اینکه ابزار جرم دیگری شود. استخراج ارز دیجیتال نیز با مجوز وزارت صنعت یک فعالیت قانونی است؛ اما ماینینگ خانگی و بدون مجوز پیگرد قانونی دارد.
واردات دستگاه‌های ماینر نیز با مجوز وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان‌پذیر است و کسانی که در گذشته، دستگاهی را بدون مجوز وارد کرده‌اند و در گمرک توقیف شده است، می‌توانند مجوز وزارت صمت را دریافت کرده و دستگاه ماینر خود را ترخیص کنند.
در حال حاضر ورود ارز دیجیتال به بانک‌ها، صرافی‌ها و موسسات مالی غیرمجاز است ولی خرید، فروش و نگهداری آن برای عموم مردم آزاد است. بلاکچین نیز یک فناوری عمومی است و قانون‌گذاری برای آن صورت نگرفته است. اما ممکن است در آینده با توجه به کاربرد آن قوانینی وضع گردد.
باتوجه به این توضیحات، اگر به اطلاعات بیشتری در خصوص چگونگی ارز دیجیتال و اینکه آیا ارز دیجیتال قانونی است یا نه می توانید با صرافی با سابقه اوکی اکسچنج در ارتباط باشید.
سوالات متداول
آیا استخراج بیت کوین در ایران قانونی است؟
استخراج بیت کوین در با برق دولتی و بدون مجوز ممنوع است.
آیا نگهداری و معامله با بیت کوین در ایران جرم است؟
خیر، چون قانونی در رابطه با نگهداری و معامله با بیت کوین در ایران تصویب نشده است، پس استفاده از آن جرم نیست.
در چه صورتی معامله با بیت کوین در ایران جرم است؟
معامله با بیت کوین در پرداخت های کلان مجوز ندارد و ممکن است جرم تلقی شود.
